Elektrik devrelerinde oluşabilecek kaçak akımı tespit ederek devreyi kapatan ve sistemi koruyan rölelere kaçak akım rölesi denir. Bu rölelerin en büyük özelliklerinden biri insan hayatını korumak için yapılmış olmalarıdır. Kaçak akım röleleri ağırlıklı olarak evlerde ve endüstriyel imalat tesislerinde iş güvenliği ve teçhizat güvenliğinin sağlanması için kullanılır.
Kaçak akım röleleri, devrenin giren ve çıkan akımın birbirine eşit olmasını kontrol etme presibi ile çalışırlar. Bu kontrolü toroid rölesi aracılığı ile yapmaktadırlar. Toroid, bir akım trafosu görevi yapan röledir. Giren ve çıkan akım birbirine eşitse manyetik akı (denge) oluşur.
Devrede meydana gelecek bir kaçak akım olması durumunda kaçak akım rölesinin içinde bulunan toroid akım dengesizliğini algılayarak devreyi kapatacaktır. Böylece oluşabilecek tehlikeli durumlar önlenmiş olur. Kaçak akım rölelerinde bulunan test düğmeleri normal şartlarda açık durumdadır. Normal durumlarda kaçak akım rölelerini test etmek için basıldıklarında akım dengesi bozulur ve röle akımı keser.
Kaçak akım, elektrikle çalışan aletlerin veya sistemlerin yalıtkanlıklarını kaybettikleri durumlarda meydana gelir. Bu aletlere veya sistemlere temas eden kişiler doğrudan akıma kapılabilirler. Akım temas eden kişi üzerinden hızlıca toprağa doğru akış sağlar ve ciddi derecede hayati tehlike oluşturur.
Kaçak akım röleleri kullanım alanlarına göre çeşitli hassasiyetlerde üretilmektedir:
30mA’ lik röleler insan hayatı korunması, 300mA’lik röleler teçhizat korunması (yangın) ve 10mA’lik röleler havuz aydınlatması gibi sistemlerde kullanılırlar.