Doğru akım makinelerinde gerilim indüklenen, elektromotor kuvvet (EMK)'in meydana gelmesini sağlayan ve iletkenleri taşıyan parçaya rotor, diğer adıyla endüvi denir. Gerilim ile akım arasındaki ilişkiyi sağlayan iki farklı sarım türü mevcuttur: paralel ve seri endüvi sarımı.
Endüvide (rotor) ortaya çıkan bir arıza veya sorun nedeniyle endüvi sargıları bozulabilir. Bunun önüne geçmek amacıyla endüvi sarımı yapılır. Endüvinin komple yenilenmesi, maliyet açısından avantajlı değildir.
Bu nedenle mümkün mertebe yeniden sargı yoluna gidilir. Endüvi sargılarında kopukluk veya yanma gibi nedenlerden dolayı yeniden sarıma ihtiyaç duyulur.
Arızalı olan endüvinin bobin değerleri ile yerine yapılacak olan sarım uygulaması sonunda elde edilecek değerlerin tutarlı olması önemlidir. Bunu tutarlılığı sağlamak maksadıyla arızalı olan endüvi sargıları sökülmeden evvel bazı değerlerin not edilmesi, sargı şemasının çizilmesi ve düzenliliği sağlamak için motor karteksi tablosuna kayıt edilmesi önerilir.
Endüvi sarımından önce not edilecek ve kaydedilecek bazı değerler, müşterilerin istek ve talepleri, makine ve etiket bilgileri, vb. önemli noktalar vardır. Bu değerleri ve ölçüm sonuçlarını kayıt etme sırasında şu tür bir yol izlenir:
Bobinlerin uçları, kolektör dilimi üzerinde yan yana bulunuyorsa, buna paralel sarım denir.
Kolektördeki çıkış ucu, girişteki ucun sağında yer alan ikinci dilime konumlandırılmışsa, buna da ilerleyen sarım denir.
Kolektördeki çıkış ucu, girişteki ucun sağında yer alan ilk dilime konumlandırılmışsa, buna da gerileyen sarım denir.
Endüvi sarımından önce bobinlerin kesilmesi konusunda hassas olunmalıdır. Özellikle bobinin sağlam olarak çıkarılması önemlidir. Çünkü bu sargı incelenerek bobin tel çapı ve sipir sayısı gibi değerler tespit edilmektedir. Ayrıca bobinlerin sarıldığı oyuklar üzerindeki inceleme, balans ayarı için son derece avantajlıdır.
Kama ve bobinlerin sökülmesini kolaylaştırmak için endüvideki vernik yumuşatılır. Bunu yapmak için tiner benzeri bir eritici kullanılabilir. Ya da farklı bir uygulama olarak hafif bir ısıtma işlemi yapılabilir.
Basit paralel endüvi sarımında yapılacak işlemler şu şekilde ifade edilebilir:
Klasik tip endüvi sarımında bobinler, oyuklara arka arkaya bakacak biçimde sarılır.
Kısa adımlı sarım olarak da ifade edilebilecek "V" tip endüvi sarımında kenar yığılmalarının engellenmesi için dengeli sarım tekniği uygulanır.
“V” tipi endüvi sarımına benzer şekilde kısa adımlı ve dengeli bir sarım tekniği uygulanır.
4 kutuplu endüvilerin "H" tip sarımında, oyuk adımının hesaplanması önemlidir. İlk bobin grubu sarıldıktan sonra, sonraki bobin grubunun sarılması için oyuk adımı kadar atlanır ve müteakiben diğer bobin grubunun sarım işlemi gerçekleştirilir. Ardından bu sıra takip edilerek uygulama bitirilir.
Endüvi sarımı tamamlandıktan sonra balans ayarı yapılır. Bu işlemden sonra ise endüvi bobinleri yalıtılmalıdır. Ufak çaplı endüvilerin yalıtım uygulamasında genellikle lak kullanılır. Lakların mekaniksel, kimyasal, ısıl ve elektriksel yalıtkanlık özellikleri istenen değerde olmalıdır.
Piyasada yalıtım malzemesi olarak ucuz, kolay bulunabilir ve kolay bakım gibi nedenlerden dolayı polyester malzeme tercih edilmektedir. Sıvı halde endüvi üzerine gezdirilen polyester, kurutulur ve ardından fırça yardımıyla fazla malzeme ortamdan uzaklaştırılır. Son olarak ince balans yapılır ve artık montaja hazır olur.