Bobinaj, elektrik motorlarında sıklıkla kullanılan bir terimdir. Elektrik ile çalışan motorlarda akımın taşınmasını sağlayan, motor içerisinde manyetik alan oluşturan ve gerilim ortaya çıkaran iletken uçlarının birbirine bağlanmasını sağlayan parçaya bobinaj ismi verilir.
Elektrik ile çalışan, içinde bobinaj bulunan makinalara matkap, vidalama ve kaynak makinası gibi aletler örnek verilebilir. Pek çok çeşitte bobinaj vardır ve bu çeşitler kullanıldığı makinaya göre farklılık gösterir. Hatta kullanılan elektrikli makinalardan daha çok bobinaj sistemi vardır demek doğru bir açıklama olacaktır.
Bobinaj çeşitleri makinanın akım türüne göre değişir. Doğru akım makinalarda şu şekildedir;
Alternatif akım makinalarda ise şu şekildedir;
Bobinaj parçasının nasıl sarıldığı ve bakımının nasıl, ne şekilde yapıldığı çok merak edilen konular arasında yer alır. Ancak bobinaj sarımının yapılması için bazı yedek parçalar kullanılır. Öncelikle bu parçaların isimlerini ve ne işe yaradıklarını öğrenmek gerekir.
Statör (Endüvi): Alternatör makinaların statör parçalarına endüvi adı verilir. Bu alan gerilimin oluştuğu alandır. Endüvi sac parçalarından oluşmuştur ve içine sargıların konulması için oluklar içerir.
Kutuplar (Endüktör): Alternatör makinaların içinde yer alan kutuplardan doğru akım dolaşır. Kutuplar içinde yer alan sargılara dışarıdan bilezik ve fırça yardımı ile doğru gerilim aktarılır. Bobin sarımı da bu iki yedek parça sayesinde yapılır.
Bobinaj bazen aksi durumlarda arıza çıkarabilir. Bu durumda arızanın tespit edilmesi için bobinaj içerisinde yer alan statör parçaları sökülür. Dökülme aşamasında kalıp ölçüleri alınarak doğru şema çizilir. Bobinaj içinde yer alan yanık ve erimiş bobinler çıkarılarak oluklardan temizlenir. Bir veya iki bobin seçimi yapılarak kalıp ölçüleri alınır. Daha sonra mikrometre yardımı ile bobin telinin çapı hem izoleli hem de izolesiz bir şekilde ölçülür.
Bobinaj arızaları genel olarak statör bölümünde meydana gelir. Genelde statör parçasının bölümü ya da tamamı yanmış biçimde görülür. Eğer kısmi olarak bir sorun varsa diğer parçalara yani bobinlere zarar vermeden arıza ortadan kaldırılmalıdır. Fakat statör parçaları komple yandıysa yukarıdaki çözüm gerçekleştirilmelidir.
Bobinaj genelde tek başına satılan bir parça değildir. Kullanılan elektronik eşyalarda yer aldığı için tek başıma satılma gereği duyulmuyor. Ancak pek çok elektronik mağaza bobinaj sisteminin bozulmasına karşın bobinaj içerisinde yer alan yedek parçaların satışını yapıyor. İnternet üzerinde de hobinaj ve bobinaj parçalarının satışı yapılıyor. Ancak bobinaj yedek parçalarını alırken mutlaka kaliteli olmasına dikkat etmek gerekir. Aksi takdirde makinaya çok daha büyük hasar verebilir.
Matkap, vidalama ve bu tür malzemelerin çalışabilmesi için bobinaj olmazsa olmaz malzemeler arasındadır. Bobinaj olmazsa motora akım gidemez ve makina çalışmasını sürdüremez. Bu sebepten dolayı bobinaj önemi son derece büyüktür. Bobinaj arıza yaparsa ne yapacağım sorunu pek çok makina sahibini endişeye sokuyor. Bu durumda bobinaj ustası devreye giriyor. Bobinaj ustası bobinaj ile ilgili ortaya çıkacak her türlü sorunu hallediyor.
Makinaların daha sağlam çalışabilmesi için ve bobinaj sisteminin arıza yapmaması, aynı hatayı bir daha vermemesi için kaliteli makina kullanmak ve alanında uzman bir bobinaj ustası ile çalışmak son derece önemlidir. Siz de bu konuya dikkat etmelisiniz.